Skoro spodziewamy się w Polsce pierwszych, systemowych emisji naziemnego radia cyfrowego w standardzie T-DAB+ warto standard ten w popularny i nieskomplikowany sposób opisać by przybliżyć go przyszłym słuchaczom i wszelkim odbiorcom. Opisać w sposób prosty jego cechy, możliwości oraz powiedzieć coś o jakości dźwięku przekazywanego w tym standardzie radia.

Spośród różnych standardów radia cyfrowego Terrestrial Digital Audio Broadcasting Plus czyli T-DAB+, nazywany w skrócie także DAB+, jest wersją rozbudowaną w sposób unowocześniony znanego wcześniej w wielu krajach, głównie Europy i Australii, standardu T-DAB zwanego prosto DAB. T-DAB+ okazał siłę i największe możliwości, przez co aktualnie jest najczęściej wybierany do nadawania naziemnego radia cyfrowego. W Europie przeznaczono na potrzeby emisji radia DAB+ częstotliwości VHF 174 – 230 MHz oraz w paśmie L 1450 – 1492 MHz. Radio DAB+ przewyższa starsze i stopniowo zanikające systemy radia AM oraz FM przede wszystkim dlatego, że:

1. Umożliwia umieszczenie wielokrotnie więcej stacji, programów radiowych na tej samej szerokości pasma, przez co pozwala znacząco zwiększyć zróżnicowanie nadawców i rozszerzyć ofertę programową o stacje tematyczne czy niszowe, dedykowane słuchaczom o zróżnicowanych, a nawet szczególnych zainteresowaniach.
2. Może przekazać dźwięk lepszej jakości, o znacznie mniejszej podatności na zakłócenia, także słuchaczom poruszającym się z dużymi prędkościami.
3. Ma większą funkcjonalność i możliwości oferowania usług dodatkowych jak: przekazywanie napisów, obrazów, pokazów slajdów, stron internetowych, przewodnika po programach, informacji o aktualnym ruchu drogowym dla systemów nawigacji, które mogą być obrazowane na wyświetlaczu odbiornika.
4. Jest bardzo energooszczędne w emisji sygnału.

Jeden multipleks radia DAB+, zwany czasem ensemble, mieści od siedmiu do kilkunastu rozgłośni radiowych w zależności od przyjętej jakości przekazywanego dźwięku oraz od rodzaju i ilości przekazywanych informacji dodatkowych. Kompresja danych dźwiękowych jest wysoka i stratna, a równocześnie przekazywany dźwięk może być bardzo wysokiej jakości, gdyż do kodowania danych jest używany kodek HE-AAC wersja 2 zwany również AAC++. Do audycji słownych stosuje się często niski strumień bitowy 32 lub 48 kb/s, a rozgłośnie muzyczne przeważnie nadają dźwięk stereo w strumieniu od 64 do 192 kb/s. Technologia T-DAB+ z dźwiękiem kompresowanym kodekiem  HE-AAC umożliwia dostarczanie nawet wielokanałowych sygnałów audio w strumieniu binarnym 128 kb/s. Dźwięk stereofoniczny może być przekazywany nawet w strumieniu 32 kb/s.

Warto też coś więcej napisać o poziomie jakości dźwięku radia DAB+ w odniesieniu do tradycyjnego radia analogowego. Będzie to nieco subiektywne,  zależne od rodzaju nadawanej muzyki, sprzętu do jej odtwarzania i indywidualnych odczuć słuchacza. Porównanie opracowałem w oparciu o dane publikowane w grudniu 2009 r. pt. “Cyfryzacja radiofonii wysokiej jakości” przez Instytut Łączności z Wrocławia.

 

Dane należy traktować jako poglądowe, przyjęte dla multipleksu 1,5 MHz. Podane liczby mieszczących się programów mogą być nawet wyższe.

Jakość dźwięku	Kodek	Strumień	Liczba programów	Pojemność strumienia maksymalna	Poziom ochronny
–	–	kb/s	szt	kb/s	–
Audycje słowne	HE-AAC	32	36	1184	3
Dźwięk jakości FM	HE-AAC	48	24	1184	3
Dźwięk jakości bardzo dobrej	HE-AAC	64	18	1184	3
Dźwięk jakości CD	HE-AAC, AAC	128	9	1184	3
Dźwięk jakości lepszej niż CD	HE-AAC, AAC	192	6	1184	3

Poziom ochronny 3 określa poglądowe i kompromisowe zestawienie  możliwej  do  przesłania  liczby  kanałów stereofonicznych, chronionych przed błędami przesyłania sygnału oraz przy wymaganym stosunku C/N =16 dB, w określanie którego nie warto tu się zagłębiać.

Poziom jakości dźwięku CD oznacza poziom płyty kompaktowej CD Audio definiowany jako 16 bitowy dźwięk stereofoniczny o częstotliwości próbkowania 44,1 kHz.

Osobom o bardzo wyczulonym słuchu życzę by nadawcy podjęli wysiłek emisji muzyki w strumieniu najmniej 96 kb/s, a najlepiej w strumieniu 128 kb/s lub wyższym. Utwory muzyczne o szerokim spektrum tonalnym będą brzmiały wtedy wyjątkowo dobrze i to mimo stratnej kompresji dźwięku. Muzyka klasyczna brzmi już bardzo dobrze, jeżeli nadawana jest strumieniem 96 kb/s lub wyższym.

Oczywiście emitowanie radia cyfrowego o wyższym strumieniu bitowym tworzy wyższe koszty nadawania i trzeba liczyć się z pewnym kompromisem pomiędzy jakością i kosztami, co pewnie przy starcie radia cyfrowego zaowocuje nadawaniem audycji w średnich strumieniach bitowych na poziomie 64 kb/s. Jeżeli nadawcy uzyskają dochody z emisji, będziemy mogli oczekiwać więcej. Może ktoś zrobi nam miłą niespodziankę już na początku nadawania programu?

Niestety, na tradycyjnych odbiornikach naziemnego radia cyfrowego odbierać się nie da. W samochodach sprowadzanych z zachodu są czasem zainstalowane radia odbierające radiofonię DAB i radia UKF FM. W sprzedaży są w Polsce odbiorniki radia cyfrowego DAB+ i DAB na różnym poziomie technicznym i w zróżnicowanych cenach. Najtańsze kupić można za 100 do 150 zł. Lepsze są obecnie droższe i kosztują kilkaset złotych. W miarę rozszerzania emisji cyfrowej będzie ich w kraju więcej, a ich ceny powinny się obniżać.